विडा आणि गोविंद विडा
विड्याचे पान आपल्या सर्वांच्या परिचयाचे ! देवीदेवतेची पूजा विड्याच्या पानाशिवाय होत नाही. याला नागवेलीचे पण पान म्हणतात. बारी समाजाची ही जवळपास मक्तेदारी मानली जायची. नागवेलीचे वेल लावणे, त्याची नीट जोपासना करणे, पुरेसे मोठे झाले की पाने तोडणे, पाने सडू नयेत यासाठी ती सारखी फिरवणे. ही असंख्य आणि कौशल्याची कामे ! त्यात ती पाने पिकविणे, पिवळीधमक आणि नरम रहातील, अशी पकवणे. हे किचकट व वेळखाऊ काम यांतील कलाकार लोकच करू जाणे. आमच्या गांवातील बारी मंडळी या सर्व बाबतीत फार प्रसिध्द ! आमचे गांव म्हणजे रावेर आणि जामनेर जवळील ‘पानाचे कुऱ्हे’ हे गांव तसेच जळगांव जवळचे ‘शिरसोली’ ही गांवे यासाठी प्रसिद्ध !
विड्याची पाने पानाच्या ठेल्यावर आणि घरी पण तब्येतीनी करून आपण खूप खाल्ली असतील. पण महालक्ष्मीला भोजनोत्तर जो विडा लागतो, तो ‘गोविंद विडा !’ हा पाच पानांचा तयार करतात. त्यात सुपारी बडीशेप, सुकामेवा, गुलाबपाकळी, गुलाबपाणी, गुलकंद, मध, केशर, अस्मनतारा, वेलची, लवंग, ओवा, जेष्ठमध, कंकोळ, तीळ, खोबरे, पत्री, खडीसाखर, काळा मनुका, मध, कापूर, केवड्याच्या पानात घालून मुरवलेला काथ वगैरे बहुगुणी वस्तू त्यात टाकलेल्या असतात. याचा आकार हा चौपेडी असतो. खायचे म्हटले तर एका वेळी, एक विडा पूर्णपणे आपल्या तोंडात बसत नाही, त्याचे दोनतीन घास करावेच लागतात.
हा गोविंद विडा करणे पण कौशल्याचे काम आहे. विडा हा निदान दुसऱ्या दिवशीच्या विसर्जनापर्यंत बंदीस्त रहायला हवा, मोकळा सुटायला नको. कारण हे विडे गौरींचा प्रसाद म्हणून दुसऱ्या दिवशी घरातील मंडळी घेतात. चिमूटचिमूट विडा भक्तीभावाने खात समाधान मानले जायचे.
हा डावीकडील मोठा गोविंद विडा आणि उजवीकडील आपला नेहमीचा ! मुख्य म्हणजे हा विडा माझी मुलगी माध्यमिक शाळेत असल्यापासून करतेय ! हा पण फोटोतील विडा तिने शेजारच्या घरी महालक्ष्म्यांसाठी करून दिला !
१६. ९. २०१८
No comments:
Post a Comment