‘गुपचूपच्या पुड्या’

इथं संभाव्य मित्रांच्या विनंत्या येतात. काहींचा परिचय निघतो, काहींच्या मित्रांचा परिचय निघतो, काहींचे विचार परिचयाचे असतात, काहींचे लिखाण सुंदर असते, काही छान कलाकार व संगीतप्रेमी असतात, काही निर्मळ मनाचे वाटतात आणि काही तर आपल्या परिवारातीलच निघतात. यापैकी कोणी असले, की यांची फार काही अडचण पडत नाही, विनंती स्विकारायला.

ही मात्र अडचणीची मंडळी असतात.
१. परिचयाचे काय घेऊन बसलात, उपद्रवी म्हणून चांगलीच परिचयाची असतात. हा परिचय पूर्वपरिचय असतो, किंवा त्यांची ‘भिंतच’ इतकी काही बरबटली असते, की ती भिंत बघीतली, तरी कायम लक्षात रहाते.
२. काहींचे नांव इतके, काही विचित्र असते, की वाचतांना त्रेधातिरपीट उडते. संस्कृत आणि तबल्याचे बोल, म्हणता येत असून पण, याचा काय उच्चार करावा किंवा काय होऊ शकेल, हा विचार करत पुढे जावे लागते.
३. काहींचे नांव वाचता येते, मात्र त्यांचा फोटो असा काही असतो, की चारचौघात जाऊ द्या, पण आपले आपल्यालाच बघतांना, अपराधीपणाचे वाटते. डोळे गच्च मिटून ती विनंती, पुढे ढकलतो.
४. काहींचे भिंतीवर फोटोच फोटो ! मग विविध नेत्यांचे, अर्थात त्यांना आवडणाऱ्यांचे फोटो, त्यांची भाषणे, त्यांचे विचार तथा सुविचार ! यांतील नेते मंडळी जर समविचारी असेल आणि भिंत जर निवडक विचार सांगणारी असेल, तरी हरकत नसते; पण अति असेल तर मी टाळतो.
५. काही भिंतीवर बऱ्याच वेळा इतरांवर टीका किंवा टीकेच्या नांवाखाली बेफाम शिवराळ भाषा आणि शिव्यांची बौछार ! आपला जन्म हा जगातील इतर सर्वांनी आपल्यावर कसा अन्याय केला आहे, त्यामुळे त्या समस्त जनतेला, त्यांच्या जातीधर्मावरून, आयाबहीणींवरून शिवीगाळ करण्याचा, आपल्याला कायदेशीर हक्क प्राप्त झाला आहे, अशी त्यांची धारणा असते. अशी भिंत असेल, तर तिच्यावर डोकं आपटण्याचा मी धोका पत्करत नाही.
६. काहींच्या भिंतीवर तर इतक्या काही देवदेवता दिसतात, की हे खाते आणि त्याचा खातेदार, हा या भूलोकीचा नसून, स्वर्गातील असावा आणि त्यांनी हे खाते तिथूनच उघडले आहे, ही पक्की भावना होते. अशा स्वर्गस्थ खात्यांच्या वाटेला जायची, माझी हिंमत होत नाही.
७. काही जण ‘देखण्या व सुंदर भिंतीवर’ अत्यंत मार्मिक, चटपटीतपणे प्रतिक्रिया देत असतात. काही प्रतिक्रिया तर एकापेक्षा जास्त अर्थ सुचविणाऱ्या असतात. शब्दार्थ, भावार्थ आणि ध्वन्यार्थ यांचा चांगला अभ्यास आहे, असे वाटत असलेली ही मंडळी, इतर मित्रांच्या भिंतीवर फिरकत पण नाहीत. इथं पण मी शांत बसतो, कारण आपली भिंत तशी ‘सुंदर व देखणी’ नाही, याची मला कल्पना आहे.

असे अजून पण प्रकार आहेत, पण मला आज सांगायचे आहे, ते ‘गुपचूपची पुडी बाळगत असलेले’ यांची भिंत ! यांची विनंती आली, की त्यांच्या भिंतीवर जावे. तिथं काय दिसते ? त्यांचे नांव, गांव, वय, पत्ता, शिक्षण वगैरे काहीही नसते. पोस्ट पण दिसत नाही. आपल्याला वाटते, यांनी फक्त ‘मित्रांसाठीच’ लिहीलेल्या असल्याने आपल्याला दिसत नसतील. स्वाभाविक आहे. फोटो सेशन करून काढलेले, त्यांचे बरेच फोटो, आपले लक्ष व चित्त वेधून घेतात. मात्र त्यांना पण ‘शेअर’ आणि काॅमेंट, लाईक काहीही करता येत नाही. त्यांच्या बंदोबस्ताचे आपल्याला कौतुक वाटते.

एवढ्या बंदोबस्तात व गुप्ततेने आपले सर्व साहित्य ठेवणाऱ्याची ही विनंती आपल्याला आली आहे, तर आपण बघावे तरी स्विकारून, म्हणजे समजेल काय आहे ते ! आपण विनंती स्विकारतो, आणि ती ‘गुपचूपची पुडी’ उघडतो, तो काय ? —— आंत पण काहीही नसते. आपण फक्त मित्र झालेले असतो. असं करून, त्यांना काय मिळते, ते माहीत नाही, मात्र मी असं झालं तरी, त्यांना दूर लोटत नाही. आपण लिहीलेलं जरा काही बरं वाटत असेल, म्हणून आले असतील, असा सोयीचा समज करून घेत, ते उपद्रव देत नाही, तोपर्यंत स्वस्थ बसतो.

—- पण संभाव्य मित्रांनो, तुम्हाला जर माझे किंवा कोणाचेही खरोखर मित्र जर व्हावेसे वाटते, तर अशा ‘गुपचूपच्या पुड्या’ मित्रांसमोर कशाला बाळगता ?

6.10.2019