आषाढी एकादशी ! देवशयनी एकादशी !

आषाढी एकादशी ! देवशयनी एकादशी !

आज आषाढी एकादशी ! देवशयनी एकादशी !

आज भगवान विष्णू हे आपल्या दुधाच्या सागरांत म्हणजे 'क्षीरसागरांत' 'शेषावर' शयन करतात, म्हणून ही देवशयनी एकादशी ! शेषावर शयन करणारे म्हणून भगवान विष्णूंना 'शेषशायी भगवान' या नावाने पण उल्लेखितात !

आपल्या महाराष्ट्रातील पंढरपूर हे या दिवशीच्या यात्रेसाठी प्रसिद्ध आहे. या दिवशी असंख्य भक्तांचा मेळा हा पांडुरंगाच्या दर्शनासाठी 'देवशयनी एकादशीच्या' निमित्ताने जमतो, की कित्येक वर्षांची समाज मेळ्याची परंपरा आम्हाला जवळ आणते ते परमेश्वराच्या निमित्ताने आणि परमेश्वराजवळ ! आपसातील भेदाभेदांचे अमंगळ टाकून देण्यासाठी ! चंद्रभागेच्या तीरावर जमतो ते या 'पंचमहाभूतांपैकी' 'आप' याची आराधना पुढील चार महिन्यांसाठी करून, त्याची कृपादृष्टी संपादन करून 'पृथ्वीशी' हितगुज करून धनधान्याची नवनिर्मिती पुढील चार महिन्यांत मनसोक्त करायला मिळावी आणि त्या आराधनेला यश मिळावे हे मागणे त्या 'पंढरपूरच्या पांडुरंगाकडे' मागणे साठी ! पावसाळ्यातील निसर्गाची, त्याच्या तांडवाची मजा अनुभवत महाराष्ट्रभर हा सोहळा अनुभवत सर्व भक्त मंडळी वेगवेगळ्या दिशेने पांडुरंगाच्या पंढरपूरकडे येत असतात.

ज्यांचे अभंग 'बापरखुमादेवीवरू' वाचल्यावर आपण ओळखतो ते 'संत ज्ञानेश्वर' यांची पालखी आळंदीहून निघते, प्रत्यक्ष पांडुरंगाला आपल्या भोळ्या भक्तिभावाने जेवायला लावणाऱ्या संत नामदेवांची पालखी निघते 'नरसी नामदेव' येथून, 'उपकारापुरता उरलेल्या संत तुकारामांची पालखी येते ती देहूहून, 'जे जे भेट भूत ते ते मानिजे भगवंत' समजणारे आणि 'गाढवामध्ये परमेश्वर पाहून त्याची तृषा 'गंगेच्या पाण्याने' शमविणारे 'संत एकनाथांची' पालखी निघते ती पैठणहून ! या सगळ्या वारकऱ्यांचा मेळा पंढरीला जमतो तो त्या पांडुरंगाला साकडे घालण्यासाठी, 'जो जे वांछील तो ते लाहो, प्राणीजात' हे 'ज्ञानेश्वरीतील पसायदान' त्याच्याजवळ मागणेसाठी ! या सर्व वारकरी मंडळींना नक्कीच देवाचे द्वारी उभे राहिल्यावर 'ज्ञानदेवांचा हरिपाठ' अनुभवायला येत असेल !

दॆवाचियॆ द्वारीं उभा क्षणभरी . तॆणॆं मुक्ति चारी साधियॆल्या .. १..
हरि मुखॆं म्हणा हरि मुखॆं म्हणा . पुण्याची गणना कॊण करी .. २..
असॊनि संसारीं जिव्हॆ वॆगु करी . वॆदशास्त्र उभारी बाह्या सदा .. ३..
ज्ञानदॆव म्हणॆ व्यासाचिया खुणा . द्वारकॆचा राणा पांडवां घरीं .. ४..

कॊणाचॆं हॆं घर हा दॆह कॊणाचा . आत्माराम त्याचा तॊचि जाणॆ .. १..
मी तूं हा विचार विवॆक शॊधावा . गॊविंदा माधवा याच दॆहीं .. २..
दॆहीं ध्याता ध्यान त्रिपुटीवॆगळा . सहस्र दळीं उगवला सूर्य जैसा .. ३..
ज्ञानदॆव म्हणॆ नयनाची ज्यॊती . या नावॆं रूपॆं तुम्ही जाणा .. ४..

१५ जुलै २०१६